| Hoofdstuk 3.3 HEEL HET LEVEN |
||
INHOUD BOEK 1 REALISATIE BOEK 2 VERNIEUWING BOEK 3 INTEGRATIE BOEK 4 ACTIE |
DE EENHEID MET JEZELF Een van de grootste problemen is, dat je er „nooit bent“. Je bent niet aanwezig, niet bewust van jezelf, noch van de situatie waarin je je bevindt. Zit je aan tafel te eten, dan zit je zelden aan tafel te eten. Loop je door het park, dan sta je zelden open voor de ervaring van lopen door het park. Wat je ook doet, je bent altijd ergens anders. Je zit in een trance, je zit voortdurend in je gedachten, in je hoofd. Kijk naar de mensen op straat, ze zijn afwezig, ieder is geabsorbeerd door zijn of haar gedachtenwolk. Iedereen zweeft. Door "in gedachten" te zijn, ben je van al het andere van jezelf en je omgeving afgesneden. Je hebt geen contakt met je lichaam en je direkte omgeving, geen contakt met je innerlijk gewaarzijn, met de verschillende aspekten van je psyche, geen contakt met je situatie, met het Hier en Nu. Het is de toestand van afgescheidenheid, vervreemding en lijden. Toch ervaar je dit vaak niet zo sterk. Okay, iedereen heeft wel eens wat en het bestaan is niet altijd even gemakkelijk. Maar dat er iets fundamenteel mis met je zou zijn...dat gaat een beetje te ver. In principe reilt en zeilt alles toch prima. In dit geval besef je niet, hoezeer je door je denkwereld gevangen bent. "Ik denk, dus ik besta" (Descartes) is nog steeds dominant in onze cultuur. Het suggereert, dat je in of via je denken jeZelf of je bestaansgrond kunnen vinden. Het negeert daarbij de ervaring van velen: je bestaansgrond vind je daar waar het denken ophoudt. Het vervelende van je gedachtenwereld is echter, dat we daar alles kunnen creëren, terwijl je er in feite door wordt gedomineerd. Het is de wereld van je zelfbeeld - diegene die je denkt te zijn - je ideeën, voorstellingen, verlangens, oordelen, smaak, meningen en emoties. Het is een vervangende werkelijkheid, waarin je al je verlangens projekteert. Binnen je gedachtenwereld kun je een heel "bevredigend leven leiden“. Je denkt er alles te weten en te kunnen. Dat je daarbij toch uitsluitend en alleen in een door jezelf gecreëerd wereldje leeft, volledig afgesneden van andere werkelijkheden, dat dringt daarom zelden of nooit tot je door. Je bent je eigen „virtual man“ geworden. Wat je mist, is dat de werkelijkheid nooit echt tot je doordringt. Je zit er zelf altijd tussen. Voortdurend is er het filter van je meningen, overtuigingen en ervaringen, waardoor de werkelijkheid nooit direkt en onvervormd tot je komt. Of misschien toch. Wie herinnert zich niet een van de zeldzame ogenblikken, dat alles van je afviel, een moment van getroffen zijn, dusdanig dat "alles nieuw was". Lopende in de natuur, een lichtstraal in een duister straatje, een plotselinge schokkende gebeurtenis, een wonderbaarlijk liefdesmoment, geraakt zijn door een woord of een tekst...dit zijn de momenten, hoe kort van duur ook, die je nooit zult vergeten. In deze momenten ging je even open voor je diepere werkelijkheid. Achteraf besef je, dat er in die momenten geen denken was. Een ervaring, totaal verschillend van de gewone, alledaagse ervaringen. Alles "hield even op te bestaan". Je was geraakt "in het diepste van je ziel", wonderbaarlijk helder en doorgankelijk, één met onze direkte omgeving, een grenzeloze vreugde in een tijdeloos moment. Je wereld was even op zijn kop gezet. Alles wat je dacht te zijn, was er even niet. En juist daarom was er die ongelooflijke vreugde. "Ik besta, dus ik denk niet". Ben je in je diepere werkelijkheid, in je ware Zelf, dan is het denken losgelaten, de identificatie ermee is verbroken. Een geheel nieuw zelfinzicht wordt geboren. Je beseft de arrogantie van het denken, de onwetendheid, de illusies en het zelfbedrog. Het is een pijnlijk zelfbesef. Je wereld kan daarbij even in elkaar storten. Toch kan het de vruchtbare grond zijn de weg naar "beloofde land" in te slaan, om verder open te gaan voor het nieuwe en onbekende. Onze "zeldzame ogenblikken" zijn hierbij je gids. Waar het om gaat, is deze ogenblikken au serieux te nemen en verder uit te bouwen. VOELEND GEWAARZIJN MEDITATIE Zit op de grond met de rug recht. Je benen in lotus, halve lotus of in knielende positie. Met een kussen of een meditatiebankje als ondersteuning. Eventueel op een stoel zitten. Je ogen zijn half gesloten, geloken, terwijl je blik ontspannen rust hetzij op de grond, ongeveer een meter voor je, hetzij tegen de binnenkant van je oogleden of op het puntje van je neus. In deze rechte positie ontspan je je. Al gauw zul je je gewicht in je benen voelen. Het contakt met de grond wordt hierdoor intenser. In het voelend gewaarzijn stel je je open voor deze gewaarwordingen. Je "kijkt" ernaar terwijl je ze tegelijkertijd voelt. Kijken en voelen dus. Je aandacht is passief ontvangend, dat wil zeggen dat zij niet uitgaat naar het gevoel, maar het gevoel tot zich laat komen, opneemt. Je aandacht blijft waar zij is: in je innerlijk. Door voortdurend open te zijn voor het lichaamsgevoel - het gevoel vloeit voortdurend in - verwijdt de aandacht zich tot een innerlijke ruimte. Je bent een bloem die opengaat. De relatie ontvangende aandacht en gevoel - ruimte en energie - is fundamenteel. Zij hebben een terugkoppeling tot elkaar. Hoe helderder de aandacht, des te intenser de gewaarwordingen en andersom. Twee wijzen van aandacht staan zo tegenover elkaar: de concentratie en de ontvangende aandacht. Bij de eerste gaat de aandacht uit naar het objekt: "je aandacht erbij houden". Je identificeert jezelf ermee. Ben je met je aandacht bij het objekt (of een gedachte), ben je dus niet meer bij jezelf, je bent uit je midden getrokken. De verbinding met jezelf is verbroken. Concentratie is uitsluitend je aandacht richten op iets. Het is een vernauwde wijze van aandacht bij uitsluiting van al het andere. Concentreer ik mij op het lezen, dan is dat bij uitsluiting van het contakt met mijn eigen lichaam en mijn omgeving. Niets dringt dan meer tot mij door. Concentratie kost energie, wilsinspanning. Na een uur (dag) geconcentreerd werken, ben je moe. Hoe anders is de ontvangende aandacht, het voelend gewaarzijn. Ontspannen, bij jezelf, open en helder, opnemend, voelend en genietend, regenererend, zich verruimend in de omgeving en inclusief. Voel je het verschil? Ben je zo goed geaard, dan stel je je vervolgens open voor je stuitje, het onderste deel van je wervelkolom. Ontspan, kijk en voel. Nu kan er dit gebeuren. Terwijl je je - vanuit je rechte uitgangspositie - steeds verder in je stuitje laat "zakken", voegt je wervelkolom zich - vroeger of later - naar zijn natuurlijke kromming. Het corrigeert zichzelf van binnenuit. Zeer subtiele gevoelens vinden daarbij langzaam hun weg langs je rug naar boven. Je laat ze gaan terwijl je ze tegelijkertijd gadeslaat en opneemt. Nadat ze je kruin bereikt hebben, zul je merken dat je nek zich vanzelf gestrekt heeft. Nadat dit rond is, neem je je adem in je aandacht op. Sla je adem gade, terwijl je tegelijkertijd de adembeweging - de voortdurende wisseling van spanning van je ademhalingsspieren - voelt. Verander er niets aan, alles gaat zoals het gaat. Naarmate je meer ontspant, zal het laagste punt van uitademing spontaan zakken en in het bekken indalen. In het ontvankelijk zijn voor je lichaam: de ontspanning, het geaard zijn, het voelen van je natuurlijk rechte wervelkolom en je adem, is je voelend gewaarzijn - je bewuste besef - spontaan naar binnen gegaan. De afstand ten opzichte van de achterkant van je oogleden is groter geworden. Je hebt innerlijk een stapje teruggezet, waardoor er "voor" meer ruimte is vrijgekomen. In die ruimte kun je je gedachten, beelden, herinneringen, emoties en verlangens gadeslaan. Tegelijkertijd blijf je open voor het lichaam. Hoe meer je dat bent, hoe meer ook het voelend gewaarzijn zich verruimt. Tot een moment, waarin - spontaan - je innerlijke en je geobserveerde ruimte samenvallen. Er is nu een ruimte - het Zelf/ Ik -, waarin zich alle processen - jezelf - afspelen. Door je te blijven vereenzelvigen met het lichaam - kijken en voelen - , ontkoppel je spontaan je aandacht van je gedachtenwereld. Je aandacht kan maar met een ding tegelijkertijd "bezet" worden. Is er voelen, dan is het gewaarzijn losgekoppeld van het denken. Het lichaam blijkt de grootste bondgenoot van de Geest. Zo ontstaat innerlijke vrijheid: jezelf gadeslaan, niet meer door je processen op sleeptouw genomen te worden. De processen gaan door je heen en jij blijft waar je bent, in ontvangende, in zichZelf (het lichaam) rustende heldere aanwezigheid. En dit is de paradox: er is een zekere "afstand" ten opzichte van alles wat er in je omgaat, toch zijn de laatsten tevens intiemer geworden. Alles is deel van een ruimte. Door zo te oefenen wordt bewustwording werkelijkheid. LICHAAMSBEWUST LOPEN Sta ontspannen op de grond, je ogen geloken, je blik te ruste gelegd op de grond voor je. Je knieën ietsje gebogen en je bekken ietsje naar voren gekanteld (behalve als je dat al teveel doet). Geef je gewicht terug aan de aarde, aan de zwaartekracht. Kijk en voel. Voel het gewicht van je lichaam in je voetzolen toenemen. Laat die sensatie tot je komen, jij blijft in je midden. Breng afwisselend het gewicht een beetje op je rechter, dan weer op je linker voet, op het voorste, dan weer op het achterste deel van je voet, balanceer een beetje. Voel het midden. Doe vervolgens hetzelfde - met uiterst minimale beweginkjes - voor je onderbenen, knieën, bekken, wervelkolom en je hoofd. Voel je adem en vind je balans. Maak van je linker hand een vuist en druk hem tegen je borst. Rechter hand erover heen. Voel de stabiliteit die ervan uitgaat. Dan begin je te lopen. Breng je gewicht op je linker voet. Voel tegelijkertijd je rechter loskomen van de grond. Plaats die voet een voet vooruit. Rol af van de tenen tot de hiel! Tegelijkertijd verplaats je je gewicht van je linker naar je rechter voet. Waardoor je linker voet van de grond loskomt. Plaats die voet een voet vooruit. Eerst de tenen, dan de rest afrollen. En zo verder. Een paar opmerkingen. Het lichaamsbewust lopen is een oefening in voelend gewaarzijn. Je bent dus heel ontspannen en open, terwijl je het contakt met de grond voortdurend voelt. Door bij elke stap je voet af te rollen "in omgekeerde volgorde" - van je tenen naar je hielen - neemt de subtiliteit van het lopen, en daarmee de aandacht met sprongen toe. Ten tweede loop je langzaam, in een doorgaande beweging. Door de cadans, het langzame lopen en het milimeter voor milimeter afrollen van je voet te voelen, hoef je niet meer na te denken. Je aandacht wordt helder en verruimt zich spontaan. Gaat de oefening - na kortere of langere tijd - "vanzelf", dan kun je hem ook uitbreiden. Je kunt bij wijze van afwisseling vooral het voorste gedeelte van je voet voelen, vervolgens een tijdje lang je hielen of het middengedeelte. Dat laatste bijvoorbeeld gedurende de tijd wanneer het van de grond los is. Ook kun je een groter gedeelte in je aandacht opnemen. Bijvoorbeeld je voeten inclusief je enkels, na een tijdje ook de huid van je onderbenen in contakt met je kleding, dan je knieen - speciaal de holten -, vervolgens je bovenbenen, je liezen, het bekken, je billen en uiteindelijk je hele romp. Via je huid kun je contakt voelen met de lucht en de ruimte om je heen. Je aandacht, via het voelend opnemen van je hele lichaam, kan zo grote sprongen maken. In een uiterst subtiele "dans" word je één met de ruimte. DELEN Het voelend gewaarzijn (basic awareness) kun je vervolgens uitbreiden naar de praktijk van het dagelijks leven. Eerst de simpele handelingen: het staan, lopen, zitten en liggen. Wees voortdurend open voor het lichaamscontakt in alle situaties. Voel je voetzolen als je staat en loopt, je achterwerk als je zit en je rug tijdens het liggen. Dit oefen je net zo lang, totdat het je "eerste natuur" geworden is, je altijd en overal via je lichaam in direkt contakt bent met je omgeving. Voordat dit "eten en drinken" voor je is, kunnen verschillende maanden zijn voorbijgegaan. Het is dan zo, dat je niet kunt lopen (zitten, liggen) zonder je voeten te voelen. Het vergeten hiervan is het besef iets essentieels te missen. Nu kun je ook wat gecompliceerdere situaties aan. Je lichaam blijven voelen bij gerichte aktiviteit: afwassen, tandenpoetsen, fietsen, in de tuin werken en joggen. Oefen opnieuw zolang, totdat je ermee verweven bent. De derde fase is nog weer moeilijker. Het is die van mentale aktiviteit. Voel en besef je rug in contakt met de stoel terwijl je de krant leest, TV kijkt of een brief schrijft. En de moeilijkste: blijf bij jeZelf (lichaams- en contaktbewust) in het communiceren met een medemens, in het luisteren en spreken, onder vier ogen, in een groep, in het plezier maken of tijdens een vergadering. Ben je in alle situaties nu jeZelf, is je leven meditatie geworden. Dan leef je optimaal: jeZelf zijn in direkt contakt met je omgeving. Je bent waarachtig mens, vreugdevol, helder aanwezig, in gevoelsverbondenheid met je omgeving, liefde en kracht uitstralend. In de Voelend Gewaarzijn Meditatie is dit volmaaakt helder geworden: je bent de ruimte waarin zich je processen afspelen. Het is te vergelijken met een aquarium. Je geest is het water, het "medium", de context en de vissen zijn je gedachten, emoties en verlangens. De laatsten zijn zichtbaar, grijpbaar; het eerste niet. Daarom klamp je je altijd vast aan je oppervlakkigheid, het bekende. Dat kan tenminste gedefinieerd worden. Maar wat we werkelijk zijn, kan niet gedefinieerd worden. Dat brengt je in verlegenheid, verwarring en angst. Ik, hoezo, niet te definieren? Toch heb je dan je eigen ervaringen - ervaringen die iedereen heeft - nooit serieus genomen. In liefde "kun je alleen nog maar stamelen", "smelt je voor elkaar"; in grote liefdesmomenten "los je samen op". Het hoogtepunt bestaat uit er even niet te zijn. Je zoekt deze momenten niet voor niets voortdurend weer op. Je verlangen is naar eenheid, het mysterie, het ondefinieerbare. Hoe meer je jeZelf wordt, des te onbekender terrein je betreedt. De paradox is dat je tegelijkertijd verlangt „thuis te komen“ terwijl je er tegelijkertijd angst voor hebt. De wet van het leven is echter een voortdurend sterven en opnieuw geboren worden, door de oplossende en scheppende kracht van de Bron. Als er (door het Zelf) niet voortdurend „aan je getrokken zou worden“, zou niemand in staat zijn de weg terug te gaan. DE EENHEID MET JE PSYCHE Heb je jeZelf gevonden, dan kun je tevens ruimte geven aan wat in je omgaat, de voortdurende stroom van gedachten, ideeën, beelden, herinneringen, dromen, verlangens, emoties en strevingen. In tegenstelling tot je innerlijke ruimte die "onveranderlijk" en stabiel is, is je psyche het aspekt van jezelf dat onophoudelijk verandert. Hier blijft niets hetzelfde, alles is betrekkelijk en voorbijgaand. Je kunt nu op verschillende manieren met je innerlijke stroom omgaan. Zoals je in de Voelend Gewaarzijn Meditatie hebben ervaren en gerealiseerd, is de eerste noodzaak die van ontkoppeling. Je aandacht, later helderbewuste aanwezigheid of ware Zelf, moet eerst bevrijd worden uit de gedachtendwang, het steeds weer op sleeptouw genomen worden. Is op die manier je innerlijke ruimte (met behulp van je lichaam) stevig verankerd, dan kun je je processen vrijelijk gadeslaan. De laatsten komen in je op, verblijven daar korter of langer, gaan door je heen en verdwijnen weer, terwijl jij (je innerlijke ruimte) blijft waar je bent. De eerste fase van oefening stond daarom in het teken van desidentificatie en niet-inmenging. Raak je „betrokken“, gevangen, dan word je immers weer meteen op sleeptouw genomen en uit je midden getrokken. In deze oefening bleek de innerlijke ruimte uiteindelijk echter het meest krachtig. Ruimte, leegte is krachtiger dan („positieve“) energie (gedachten). In haar negatieve veld verliezen de positief geladen gedachtenprocessen (iets van) hun kracht. Vandaar dat het in een bewuste geest rustiger, „leger“ wordt. Je bent nu meester in eigen huis. Door niet-inmenging en laten gaan, gaf je ruimte aan alles wat er in je omgaat. Alles mag er zijn, alles is zoals het is. Door te observeren, krijg je meer inzicht in jezelf. En hoe ontspannender je bent, des te meer komen ook weggedrukte en onbewuste inhouden naar boven. Door openstaan, erkenning en acceptatie kun je zo veel van je onderdrukte pijn, angst, woede en lust bewustworden. Echter, vooral na langere praktijk, kan het uitsluitend gadeslaan toch onbevredigend zijn. Je kunt het gevoel hebben, dat het zelfinzicht toch een beetje aan de oppervlakte blijft. Je komt niet "verder". Als "bewustwording" niet alleen betekent je voelend gewaarzijn verder te ontwikkelen, maar ook de relatie en wisselwerking met alles wat er in je omgaat, dan heb je nog iets anders nodig. Net als je ware Zelf dat is, zijn er ook in je psyche grote onbekende gebieden. In tegenstelling tot wat eerder nodig was: het doorbreken van je identificatie, ga je je in deze fase juist bewust identificeren. Als er een inhoud naar boven komt, waarvan je beseft, dat deze de sleutel zou kunnen zijn naar wat erachter ligt, dan - vanuit je heldere getuige-zijn - vereenzelvig je je er juist mee. INNERLIJKE DIALOOG MEDITATIE Het principe is eenvoudig. Komt er iets in je op dat de moeite waard lijkt, dan vereenzelvig je je met die inhoud. Vanuit je voelend gewaarzijn - je blijft voortdurend afgestemd op het lichaam - plaats je je gedachte in de ik-persoon. Dus komt er de gedachte op: "wat een rotdag vandaag", dan vraag je of je met diegene die vandaag baalt, in gesprek mag komen. Als de toestemming gegeven wordt, begint die "persoon" te praten en doet zijn verhaal. Voor de periode dat hij praat, ben je dan die persoon. Dus kan het zo gaan. "Ja, ik voel mij gewoon heel erg beroerd vandaag. Alles zit tegen, niets komt er uit mijn handen. Als dit zo doorgaat, gaat het flink fout. Ik maak mij gewoon hardstikke bezorgd". Of: "Jee, ik voel mij niet goed. Wat zou er nou weer zijn. Gisteren had ik ook al dat nare gevoel in mijn buik. Als het maar niet iets ernstigs is". Of: " Ik kwam hem vandaag weer tegen. Ik schrok me dood. Altijd wanneer ik hem tegenkom, gebeurt er iets met me. Ik heb dat niet in de hand. Ik weet niet wat ik er mee aan moet". Door ruimte te geven en je tegelijkertijd te identificeren, krijgt de "persoon in ons" de kans zijn of haar eigen verhaal te vertellen. Het blijkt, dat hierbij dingen naar boven komen, die normaal vaak verborgen blijven. Hetgeen vaak zeer verrassend is. We blijken zo "vele personen" in ons te hebben, ieder met een eigen leven, eigen gevoelens, gedachten, ideeën, emoties en verlangens. Ieder "persoon" heeft daarbij zijn of haar eigen specifieke energie en uitdrukking. Zij lijken vaak in niets op elkaar. Wanneer we ons met een van hen hebben vereenzelvigd, zijn we die persoon, compleet met eigen lichaamshouding, gezichtsuitdrukking, ademritme en beweging, ja het is zelfs aangetoond, dat elke cel door deze energie (tijdelijk) gereguleerd wordt. De meesten van ons funktioneren slechts via een beperkt aantal "subpersoonlijkheden", doorgaans bij uitsluiting van hun tegenpolen. Is de "ambitieuze manager" een dominante subpersoonlijkheid in je, dan is de kans groot, dat je je "onverantwoordelijke nietsnut" weinig kans tot ontwikkeling geeft. Je persoonlijkheid heeft zo zijn "karakter" gekregen. In dit "vormproces" besta je bij gratie van wat je onderdrukt hebt. Aangezien je (door je onbewuste identificatie) tevens door de eersten wordt gedomineerd - je bent doorgaans slaaf van je subpersoonlijkheden - is het zaak meer zelfinzicht en -ervaring te krijgen. Voor je gezondheid, creativiteit en flexibiliteit kan dat doorslaggevend zijn. Degene die (in het begin) vroeg met een bepaalde inhoud in contakt te mogen komen, is je reflectie, je innerlijke commentaar. Na elk "verhaal" ontkoppel je jezelf weer van je inhoud, de specifieke subpersoonlijkheid, en keer je terug naar dit "ik", jezelf. Van hieruit heb je weer afstand, je kunt naar het voorafgaande "kijken". Het is je reflectie, een onderdeel van het denken, een heel ander "kijken" dan het gewaarzijn! Met je reflectie kun je commentaar leveren. Zo van: "Ja, dat herken ik wel in mij. Het is echt niet de eerste keer, dat ik ermee geconfronteerd word". Of: "Nou, dat was niet leuk zeg. Dat ken ik van mijzelf helemaal niet. Ik ben er nog beduusd van. Ik moet hier eens goed over nadenken". Of: "Ja, het deed me wel wat. Ik voel, dat dit mijn zwakke plek is. Ik moet er echt meer aandacht aan schenken". Afsluitend "omarm" je in je voorstelling alle delen van jezelf liefdevol. (H)erkenning, acceptatie, beleving, bewustwording en daardoor integratie is de kern van dit proces van bewuste identificatie. Tegen alles ja zeggen, van jezelf houden, van alle aspekten, geen enkele uitgezonderd. Je gaat dan inzien, dat de innerlijke stroom niet alleen maar een chaos is, zoals je in het begin dacht, maar dat zij tevens een zekere struktuur bevat. Verschillende inhouden, energiecomplexen of subpersoonlijkheden blijken daarbij tevens een duidelijke relatie tot elkaar te hebben. Wat het eerste betreft, zij zijn vaak duidelijk omschreven, zij hebben een eigen gezicht, karakter. Zo herken je je "jaloerse ik", de "bezorgde moeder", de "vrijbuiter", "de zelfcontrole", de "plichtsgtrouwe echtgenoot", de "angsthaas", de "leugenaar", ja zelfs de "moordenaar" en de "duivel" in je. Daarnaast ontdek je, dat de verschillende subpersoonlijkheden tegenstellingen zijn, die elkaar uitsluiten cq aanvullen. Zo zie je je kwetsbare en je sterke kanten; de behoudende en de vooruitstrevende kwaliteiten; je bewuste en onbewuste inhouden; de op jezelf gerichte en je altruistische aspekten. Het gaat erom al je innerlijke "stemmen" even aux serieux te nemen. Je doet dit vanuit je ruimte, je onbevooroordeelde gadeslaan. In het proces van innerlijke dialoog roepen de tegenstellingen elkaar voortdurend op. Heeft een kwetsbare "stem", bijvoorbeeld je hypochondrische zelf, zijn verhaal kunnen houden, dan staat zijn tegenpool vaak al te trappelen om eveneens zijn verhaal te kunnen doen. Belangrijk is de eerste stem helemaal te laten uitpraten. Wanneer een ander daar te vroeg tussenkomt en het dus een door elkaar heen dreigt te gaan worden, verhindert de reflectie dat door de intervenierende stem buiten de dialoog te houden. Doordat de verschillende stemmen zo geheel anders van karakter zijn, is dit - na enige ervaring - niet al te moeilijk. Is de eerste stem echter uitgepraat, dan - nadat je er eerst commentaar op gegeven hebt vanuit je reflectie - is er ruimte voor een ander. Die omslag naar de tegenpool kan bijvoorbeeld zo gaan. Stem: "Ik maak mij werkelijk bezorgd over mijn gezondheid. Ik voel mij tegenwoordig zo zwak" naar tegenpool: "Slappeling, wat ben jij toch een mietje" etc. Dit spel gaat in principe eindeloos door. Er blijkt een onuitputtelijk aantal personen in je te huizen. Door zo te oefenen, wordt je leven verrijkt met eindeloos veel ervaringen. Je creatieve mogelijkheden en levensvreugde nemen hierdoor toe. Zelfinzicht groeit. Je gaat inzien, dat je psyche opgebouwd is uit verschillende instanties: je reflectie en de polair gestruktureerde subpersoonlijkheden, beide onderdelen van een "onuitputtelijke" levensstrooom. Waarbij alles zich afspeelt in je innerlijke ruimte, je ware Ik. Om de processen steeds opnieuw in het juiste kader te plaatsen - daar waar zij thuishoren - ga je in de Innerlijke Dialoog Meditatie voortdurend terug naar het voelend gewaarzijn. DELEN Het proces van Innerlijke Dialoog is ontleend aan de Voice Dialogue van Hal Stone en Sidra Winkelman. Lees hun boek "Thuiskomen in jezelf", 1986 Mesa Verde. Of neem deel aan Voice Dialogue sessies. Je zult er zeker veel van leren. Naast veel overeenkomsten, zijn er evenzovele verschillen tussen beide benaderingen. De IDM is een zelfhulp techniek, terwijl de VD geleid wordt door een therapeut of gids. De funktie van de laatste is in de IDM overgenomen door je reflektie. De terminologie is anders, hetgeen op een aantal punten ook verschil van inzicht aangeeft. Tot slot is de IDM onderdeel van meditatie en voelend (lichaams)gewaarzijn, waardoor het geheel een andere kwaliteit heeft, zich in een andere dimensie afspeelt. DE EENHEID MET JE LICHAAM EN DE NATUUR Benut iedere gelegenheid om de natuur in te gaan. Geef het de prioriteit. Het is goed contakt te hebben met de natuur om je heen. Je lichaam is er deel van, het moet voortdurend gevoed worden. Ga alleen. Zelfs je dierbaarste vrienden leiden je af in het voelen van en je aandacht voor de natuur. De natuur is ingebed in stilte, schep daarom de gunstigste voorwaarden voor je verblijf. Terwijl je wandelt, beoefen voortdurend de direkte waarneming met een open en ontvangende aandacht. Niet gehinderd door alle mogelijke gedachten, overwegingen en commentaren. Je reflektie heeft de neiging (en dan druk ik mij zacht uit) om alles onmiddellijk van commentaar te voorzien en in hokjes te stoppen. Het zit voortdurend tussen jeZelf - je aandacht - en je omgeving. In plaats van te genieten - van een boom bijvoorbeeld - springt je reflektie er meteen bovenop door zijn naam te herinneren, commentaar te leveren op hoe hij erbij staat of wanneer je hem de laatste keer zag. "Genieten" van de natuur is op deze manier uitsluitend "genieten" van je denken over de natuur. De natuur zelf staat hier helemaal buiten, ze heeft er geen deel aan. Probeer het te vermijden. Met de ervaring van de twee bovenstaande meditaties, kan dat niet al te moeilijk zijn. Kijk naar een boom met de ogen van een kind. Dan valt je werkelijke vreugde ten deel. Misschien voel je de behoefte een te zijn met je omgeving. Je voelt je zo vertrouwd met de bloemen om je heen. Toch is er altijd afstand, een die niet te overbruggen lijkt. Als je de eenheid wilt herstellen, doe dan de volgende oefening. Ontspan je en kijk een tijdje naar je bloemen. Probeer zo open en ontvankelijk mogelijk te zijn. Geef je eraan over en vergeet jezelf erin. Kom dan terug bij jezelf. Vervolgens doe je je ogen dicht (of geloken) en open je je voor de gewaarwordingen van je lichaam in contakt met de aarde. Als je zit, voel en besef je achterwerk. Neem het oppervlak centimeter voor centimeter in je aandacht op. Voel de wisselende spanning van je adembeweging. Na enige minuten open je je ogen en kijk je (opnieuw) naar de bloemen. Herhaal het geheel zonodig nog een keer. Wat is de kwaliteit van je waarneming. Is er verschil tussen de eerste en de tweede benadering? Na deze ervaring zet je je tocht (vreugdevol) voort. Je ziet daarbij talloze prachtige dingen: bomen, meertjes, duinen, bloemen, struiken, kikkers, vlinders, vogels en de wolken aan de hemel. Er is zoveel moois overal. Je blik gaat van het een naar het ander. Als je meer vanuit rust wilt waarnemen, kun je het volgende proberen. Ga langzamer lopen en voel je voetzolen in contakt met de aarde. Voel en besef. Loop zo langzaam, dat stilte bezit van je innerlijk neemt. Doe dat voor tenminste tien minuten. Je zult verrast zijn. Door zo subtiel op je lichaam en je lopen afgesteld te zijn, wordt hierin - vroeger of later - ook je waarneming van je omgeving opgenomen. Alles wordt even puur en kostbaar voor je, alles is vanuit de stilte. Alles blijkt daarbij in je innerlijke ruimte opgenomen te zijn; je lichaam en de bomen zijn in elkaars verlengde komen te liggen. De natuur is je uitgebreide lichaam, je houdt daarom van het gras, de bomen, de struiken en de bloemen als van jezelf. De "vijf elementen oefening" kan je helpen je ervaringen te verdiepen. Terwijl je loopt, voeg je steeds weer een nieuwe zintuigelijke indruk toe aan je voelend gewaarzijn. Het eerst de aarde door je voetzolen te voelen. Met blote voeten lopen, is natuurlijk een goed idee. Is het aardecontakt voldoende in je aandacht opgenomen, is het een deel van je geworden, dan voeg je de lucht - de adem - eraan toe. Vervolgens de warmte of de kou op je huid. "Toevoegen aan je voelend gewaarzijn" betekent, dat deze zich elke keer verruimt bij het opnemen van een nieuwe sensatie. Het is zich tegelijkertijd bewust van het contakt met de aarde, de adembeweging en de sensatie van warmte of kou. Neem de tijd om alles volledig te laten integreren. Ga dan door met het opnemen van de geuren om je heen. Vervolgens de geluiden van de bijen, de wind en de vogels. Tenslotte de hemel. Die is zo uitgestrekt, daar kun je je alleen maar aan overgeven. Lig daarbij op je rug heel ontspannen, terwijl je stukje bij beetje met de hemel samensmelt. Plotseling kan er dan het Moment zijn, dat alles van je afvalt. Je innerlijke ruimte is dan met de uiterlijke samengevallen. Het is de vreugde van niet-Zijn. Thuisgekomen denk je na over je ervaringen. Je zou graag alles wat er deze dag gebeurd is nog een beetje beter willen begrijpen. Gedachten over de oorsprong van het bestaan komen in je op. In dat geval kan de "evolutie oefening" iets voor je zijn. Ontspan en maak contakt met de grond. Voel en besef. Dan stel je je voor een vis te zijn. Voel je vissenlijf. Lig op de grond met je armen langs je lichaam en beweeg als een vis in het water. Voel het koude water op je (geschubte) huid, je voelt het water door je kieuwen gaan. Het is donker om je heen. Doe dit voor tenminste vijf minuten. Ontspan dan, voel en besef. Hoe was het om een vis te zijn? Vervolgens verandert je lichaam in dat van een amphibie. Kleine armpjes groeien er uit je lijf. Je geniet van zowel in het water alsook op het land te leven. Je ademt lucht door je longen. Eveneens voor vijf minuten, dan voel en besef. Hoe was het om een amphibie te zijn? De volgende stap is die van een reptiel. Elk reptiel. Bijvoorbeeld een dinosaurus, een crocodil, een slang of een uit de verbeelding, zoals de draak. Voel je lichaam in dat van een reptiel veranderen. Geniet ervan. Beweeg, bijt, eet, maak geluid, vecht, doodt, paar en slaap als een reptiel. Wees het helemaal. Weer voor vijf minuten, voelen en beseffen. Hoe was het om een reptiel te zijn? Op dezelfde manier ga je door naar de volgende evolutionaire fasen. Wordt een vogel, een primitief zoogdier, een varken en een aap. Bijvoorbeeld een oerang oetang of een chimpansee. Doe alle (voor jou gekke) dingen die zij doen. Na iedere oefening ontspan, voel en besef. Hoe was het om zo door de evolutie heen te gaan? Een aantrekkelijke variant is het je voorstellen van een dier waar je bang voor bent of een afschuw van hebt: een spin, een muis of een slang bijvoorbeeld. Vervolgens leef je je zo in in het dier dat je voelt dat je lichaam (bijvoorbeeld te beginnen bij je voeten en zo verder naar boven) zich langzamerhand in dat van het betreffende dier verandert. Je voorstelling wordt levende werkelijkheid. Precies als bij de bovenstaande oefening uit je je vervolgens fysiek in bewegen, eten, vechten, paren - als dat dier. Tenslotte stel je je - als dier - de confrontatie met een mens voor. LEVENSBOOM- OF HARTMEDITATIE Deze meditatie brengt je in harmonie met de ingaande en uitgaande, de centripetale en centrifugale krachten van de aarde. Je komt daardoor in balans met twee belangrijke regulerende krachten van de natuur. Het zijn de krachten die enerzijds je doen wortelen - de zwaartekracht dus - en die je anderzijds oprichten. De hele natuur is eraan onderworpen. Aan een boom is het duidelijk zichtbaar. Kijk naar de wortels groeiend naar het middelpunt van de aarde en de takken reikend naar de hemel. In jou zijn deze zelfde krachten werkzaam. Ben je in balans, dan bewegen de krachten zich in jou rond hun middelpunt. De basis van deze meditatie is het "geaard-zijn in lagen". Het is een van mijn favorieten. Ontspanning, alertheid, sensitiviteit en kracht komen eruit voort. Vanuit rechte zit ontspan je je. Wordt je lichaam wat zwaarder, stel je je open voor het gewicht van het lichaam op de grond en speciaal voor de onderkant van de benen en voeten. Voel en besef. Ga met je gevoel die hele onderkant zorgvuldig af terwijl je de sensaties in je opneemt. Eventueel kun je wortels uit je onderkant laten groeien de aarde in. Voel je onderkant langzamerhand zwaar worden. Is dat rond, dan stel je je open voor de onderkant van je armen. Je handen rusten in elkaar, links in rechts. Voel de sensaties aan de onderkant van je armen, te beginnen bij je linker bovenarm en zo verder naar beneden, je linker elleboog, onderarm, je twee handen, je rechter onderarm, elleboog en rechter bovenarm. Hoe langzamer je het doet, des te alerter je aandacht. Merk op, dat na een tijdje de onderkant van je armen zwaar zijn en de bovenkant licht. De volgende stap is je borsten te voelen. Ook mannen kunnen dat proberen. Voel de onderkant van je borsten, eerst links en dan rechts. Wees open, helder en sensitief in het opnemen van de gewaarwordingen. De energie zal zich op een gegeven moment vanzelf scheiden: de onderkant zwaar en een lichte bovenkant. Is dat het geval, dan neem je het gevoel van de onderkant van je tong in je aandacht op. Voel de onderkant zolang, tot zij zwaar wordt. Tenslotte ga je naar je ogen. Eerst links en dan rechts. Je ogen doen veel werk. Zij zijn meestal gestresst. "Je ik zit in je blik". Leg ze daarom te ruste in je oogkas. Voel daarbij de onderkant van je oogbal. Het contakt dat hij maakt met zijn ondergrond. Hij zal zich daarbij ontspannen en aan de onderkant een tikkeltje zwaar worden. Als gevolg hiervan wordt het bovengedeelte lichter. Herhaal deze stapsgewijze procedure een of twee keer, totdat de energie duidelijk gescheiden is. De zware onderkant en de lichte bovenkant zijn daaarbij een direkte uitdrukking van de centripetale en -fugale krachten van de aarde. Je bent opgenomen in de elementaire balans die alle leven reguleert. Daarom is je zit optimaal. Nu de paradox. Door nog iets meer toe te geven aan de zwaartekracht, de onderkanten nog ietsje zwaarder te laten worden, kunnen (zullen) de armen zich spontaan oprichten. De handen bewegen zich daarbij zeer langzaam uit elkaar, je bent je bewust van elke sensatie. Zij bewegen zich heel langzaam en (dus) met volle aandacht naar hun overeenkomstige zijkanten (van het lichaam), dusdanig dat je voelt dat de ruimte onder je borstbeen opengaat. Uiteindelijk vormen zij een boog vanuit de schouders naar boven. Zij nemen de vorm van een joodse kandelaar aan: een halve cirkel met de opening naar de hemel. Wanneer je armen een halve cirkel zijn, dan stopt de beweging en blijf je in deze positie onbeweeglijk zitten. Het verrassende is dit: je aandacht was al die tijd in je wortels, in je geaard zijn, niet in je armen, niet in de opgaande beweging. Door ononderbroken open te zijn voor het in lagen geaard zijn, gaat de beweging naar boven vanzelf, spontaan, moeiteloos! Je armen zijn daarbij zo transparant, dat zij geen gewicht hebben. Je zit is moeiteloos, omdat je in harmonie bent met de krachten van de aarde. De laatsten hebben jouw zitten "overgenomen", zij hebben jou in hun krachtenspel opgenomen. Daarom is je balans optimaal. Dezelfde krachten reguleren de groei van bomen, planten en het gras. Door zo te zitten ken je een boom van binnenuit. Je kent hem door hem te zijn. Deze meditatie vergt oefening. Al je voelend gewaarzijn is er bij nodig. Het is zo intens, dat er geen ruimte is voor gedachten. Vanaf het moment, dat je armen gaan bewegen, is je geest zonder gedachten, leeg. Je kunt jezelf hierin voortdurend toetsen. Word je door een gedachte in beslag genomen, worden je armen prompt zwaar. Zit zolang als je zelf wilt. Worden je armen zwaar, dan kun je in eerste instantie je "lagen" langsgaan. Heel vaak wordt het moeiteloze zitten dan hersteld. Is dat niet het geval, dan laat je je armen - in eenzelfde langzame beweging - weer teruggaan naar hun uitgangspunt. Je rust dan even uit. Vervolgens kun je de procedure (een aantal keren) herhalen. Bij elkaar zit je dan zo'n 25 minuten. Ook kun je de "permanente zit" beoefenen. (Gnostische) christenen konden urenlang in deze positie verwijlen. Door "het uit te houden" - met uiteraard uitsluitend je aandacht voor je geaard zijn - verruimt je heldere aanwezigheid zich dusdanig, dat je jezelf plotseling overstijgt. In deze tijdeloze en grenzeloze toestand is elke sensatie (van lichaam en psyche) verdwenen, de laatsten zijn "van je afgevallen". Je bent dan opgenomen in de Grond van het bestaan. Er is ook een staande variant van de Levensboom Meditatie. Plaats hierbij je benen ongeveer een meter uit elkaar. Je knieën wat naar de zijkanten, ietsje doorgebogen. Je voeten staan stevig op de grond. Je rug recht en je adem vrij. Ontspan je in deze positie en laat je lichaam los in de grond. Voel je je gewicht in je voetzolen, dan - met behoud van je aandacht daar - laat je je armen heel langzaam langs de zijkanten van je lichaam naar boven gaan. Tot ze in een halve cirkel naar de hemel geopend zijn. Voel wat er met je borstkas en hartchakra gebeurt. Laat komen wat er komt. Blijf in voelende aandacht voor de aarde en je adem. Sta onbeweeglijk voor onbepaalde tijd. Doe deze meditatie in de buitenlucht. Je contakt met de natuur zal erdoor versterkt worden. DELEN Er zijn verschillende manieren om je eenheid met je lichaam en de natuur te herstellen. De eerste is erover nadenken. Door erover te lezen en te horen "weet" je, dat we deel van het Geheel zijn. Je kunt op die manier nieuwe inzichten opdoen en een nieuw begrippenkader ontwikkelen. Je leert dan, dat je op talloze wijzen met de aarde verbonden bent. Op sub-atomair nivo is er een continue energie uitwisseling tussen jezelf en je direkte omgeving. Via je adem heb je deel aan alles wat op onze aarde ademt: planten, dieren en mensen. Via sex ben je verbonden met elkaar en het geheim dat daarachter ligt. Heb je de aarde wel eens gevisualiseerd als een orgastische schreeuw? Via ons DNA komen wij voort uit onze voorouders (in de evolutie). Onze erfelijke eigenschappen zijn voor meer dan 98% identiek met die die van de Chimpansees... De tweede weg is de emotionele. Je houdt van bloemen, vogels en bomen. Met ze in contakt te zijn geeft je vreugde. Je hebt een speciale relatie met ze. Deze weg is belangrijk. Het voegt gevoel bij je denken, waardoor je betrokkenheid wordt geintensiveerd. Je kunt je bijvoorbeeld bewust identificeren met een boom die gekapt wordt, een dolfijn die in de netten verstrikt is, weidebloemen die vergiftigd worden of een hond die mishandeld wordt. Je kunt je daarbij zo inleven in de plant of het dier, dat je zijn „gevoelens deelt“. In een groep kun je die vereenzelvigde gevoelens voor elkaar uitspreken. Het draagt bij tot inleving en begrip voor wat wat andere wezens voelen als zij door ons worden bedreigd, beschadigd of vernietigd. De meest fundamentele benadering is die door bewustwording. Vanuit het besef dat je lichaam het meest nabije stukje natuur is, neem je het op in voelend gewaarzijn. Door het voortdurend te voelen, heb je tevens direkt gevoelscontakt met je naaste omgeving gekregen. Zij liggen in elkaars verlengde. Alles is een deel van je, dus ben je - met je mededogen en actie - ter beschikking. DE EENHEID MET DE MENSEN OM JE HEEN Vriendschap is de weg naar eenheid met de mensen om je heen. Het is de manier de maatschappij te transformeren in een menswaardige samenleving. Uiteindelijk kan vriendschap onze planeet redden. Alle grote spirituele tradities leggen de nadruk op mededogen. Hierdoor zouden menselijke relaties verbeterd worden. Maar mededogen is een moeilijk begrip en nog moeilijker te verwerkelijken. Het lijkt bovendien zo ver van je vandaan, niet toegesneden op je dagelijks leven. Het blijft altijd wat vaag, dus voel je je er niet verwant mee. Een nieuwe benadering zou dat kunnen veranderen. Kijk daarom naar een alledaagse ervaring van iedereen: vriendschap. Vriendschap is een kwaliteit van het hart. Het is gebaseerd op vrijheid en liefde, spontaniteit en natuurlijkheid, acceptatie en wederkerigheid, edelmoedigheid en delen, vreugde en levenslust. Beste vrienden te zijn is een zegening, de mooiste van alle relaties. Vriendschap is het delen van een ruimte. Bij een echte vriend(in) voel je je thuis. Je voelt je intiem zonder jezelf met de ander te identificeren, zonder elkaar op te eisen. Terwijl je volledig jezelf bent, doe je alles voor elkaar. Indien nodig zou je je leven riskeren. Zonder woorden begrijp je elkaar. In het samenzijn is er grote alertheid en wederzijds invoelen. Spontaan stimuleer je elkaars levenslust, creativiteit, (zelf)inzicht, intuitie en sensitiviteit. Door de Beste Vriend Meditatie regelmatig en met grote inzet te doen, wordt iedereen je vriend. Alle barrières van gewoonten, afhankelijkheden, afspraken, conditioneringen, machtsstrukturen, instituties en nationaliteiten worden daarbij doorbroken. Als je deze meditatie regelmatig doet, word je een boom "die schaduw geeft aan velen". BESTE VRIEND MEDITATIE Als je met meerderen bent, zit dan in een kring, dicht genoeg bij elkaar om elkaars handen vast te kunnen houden. Ontspan en maak contakt met de grond. Begin bij je rechter voet en neem stukje bij beetje het contaktgevoel van je hele onderstel in je op. Voel je adem. Ga dan naar je stuitje. Laat het "in de grond zakken". Vervolgens "breng je je adem" daar. Je voelt je in- en uitademing nu in je stuitje. Ga vervolgens langs je wervelkolom naar boven en neem je wervels een voor een op in je voelend gewaarzijn. Laat je adem een tijdje in iedere wervel uitdijen en inkrimpen, pulseren. Van je nekwervels de overgang naar je achterhoofd en kruin; ook hier "ademt het bot". De beweging gaat dan door van je schedeldak, je voorhoofd, je neus, kin, keel, borstbeen, zonnevlecht, de streek onder je navel en je geslachtsstreek terug naar het stuitje. Na deze volle ronde ga je terug naar je hartchakra. Maak contakt met de ruimte achter je borstbeen en neem die invoelend op in je gewaarzijn. Verwijl er een tijdje. Vervolgens visualiseer je daar je beste vriend(in). Zie hem of haar helder en duidelijk in je hart. Visualiseer nu al zijn of haar goede, mooie en bewonderenswaardige eigenschappen en voel wat dat voor je betekent. Haal onvergetelijke momenten van samenzijn voor je geest. Wees bewust van je diepere gevoelens die hierdoor naar boven komen. Neem ze allemaal in je op. Voel de diepte in de innerlijke ruimte van je hart. Voel je nu die diepte in het binnenste van je hart, laat je het beeld van je vriend(in) los. Vergeet hem of haar en wees alleen bewust van de gevoelens die in je opgekomen zijn. Die diepte die er nu is, dat ben jij. Voel je warmte en vriendschap, ontroering, vreugde en trouw, dan is dit jouw warmte, vriendschap en trouw. Door eerst het beeld van je vriend(in) in jezelf toe te laten, heb je je vervolgens dus voor de diepte van je eigen innerlijk geopend. Wat er nu bloeit is je eigen innerlijke kwaliteit. Dit besef is een zegening en stemt tot grote dankbaarheid. Vriendschap is niet iets wat uitsluitend van buitenaf komt. Het is niet afhankelijk van een bepaalde persoon. Het is je eigen innerlijke kwaliteit, de diepte van je eigen hart, je ware Zelf. Wanneer je dit realiseert, staat de wereld op zijn kop. Vriendschap is er al voortdurend, je gaat er nu vrienden voor vinden. Crosby, Stills, Nash & Young schreven een lied lang geleden: "If you can't be with the one you love, love the one you're with". Zij begrepen de betekenis van ware vriendschap. Als je open en gewaar, in gevoelsrelatie met je direkte omgeving, liefdevol accepterend, spontaan en delend in de wereld staat, is iedereen je vriend, niemand is daarvan buitengesloten. Voel de kwaliteit van je innerlijke vriendschap en je zult bloeien, je geuren voortdurend om je heen verspreidend. Je vriendschap is inclusief geworden. Haal nu enkele vrienden, buren en collega's voor de geest. Open je hart voor hen. Voel en besef. Doe vervolgens hetzelfde met je vijanden, mensen die antipathiek of verwerpelijk voor je zijn. Sluit hen in je hart met iedere inademing en voel liefde en vriendschap terwijl je uitademt. Vergeef hen alles wat zij je hebben aangedaan. Visualiseer je ouders, broers en zussen, grootouders en de generatie voor hen. Voel vriendschap trillen in je hart. Omarm in je hart de gehele mensheid. Sluit al die verschillende mensen in, alle rassen, nationaliteiten. Voel en besef. Beeindig de meditatie door een tijdje elkaars handen vast te houden. Voel de energie, terwijl je zelf geaard bent in de grond. DELEN Vriendschap voelen is een ding, haar in de praktijk brengen een ander. Maak dus vrienden in het dagelijks leven. Ga op bezoek, schrijf of bel je buren, collega's, je familie en je vijanden. Vergeef en vraag vergiffenis. Bezoek het graf van je voorouders. Deel deze ervaringen met anderen. DE EENHEID MET HET UITEINDELIJKE Alles gaat voortdurend terug naar de Oorsprong. De werkelijkheid is een groot Moment, waarin alles gelijktijdig wordt geboren en ten gronde gaat. In je lichaam worden elk moment nieuwe cellen gevormd, terwijl anderen afsterven. In je innerlijke ruimte verschijnen voortdurend gedachten, anderen verdwijnen. Afbraak van het oude schept ruimte. Door afbraak (van het oude) voortdurend de ruimte geven, kom je dichter bij je ware Zelf. Geen innerlijke vernieuwing zonder voortdurende "zelfvernietiging". Eenwording met het Uiteindelijke is tegelijkertijd de grootste extase als de grootstmogelijke angst. De oceaan kun je niet in een drup vangen. Wil je de oceaan leren kennen, is de enige manier erin op te lossen. Het nieuwe leven kun je daarom slechts door te sterven binnengaan. Wat sterft is je kleine ik, je identificatie met het betrekkelijke. "Wat je er voor terugkrijgt" is je ware Zelf, de Grond van het bestaan. Sterven (van het oude) is altijd een opnieuw geboren worden (van het nieuwe dat je nog niet kent). Het is als een rups op het moment van zijn sterven, onwetend als hij is over zijn nieuwe leven als vlinder. Sterven is het grote Onbekende ingaan. Het is je thuisland en toch heb je er angst voor. Dit is, omdat je je te veel aan je rupsenbestaan vasthoudt. Dit bestaan is je enige realiteit. Je houd je vast aan je zelfbeeld. Je vindt het onverdraaglijk met het onbekende te leven. Je diepste Zelf is het onbekende, daarom ben je ook bang voor jezelf, bang om je te openen. Door de angst voor het onbekende, pas je alles in de bekende hokjes in, waardoor het leven er uit gaat. Je leven wordt een eindeloze herhaling van hetzelfde, van verveling. Vervreemd van jezelf heb je het contakt met het leven, de werkelijkheid verloren. Hetgeen opnieuw angst creëert. Vanuit diezelfde angst komt de idee van een persoonlijke reincarnatie, het overleven van je "ziel". Nee, zo is het niet. Eenwording met het Uiteindelijke betekent sterven en opnieuw geboren worden, iets waarin het bekende - jezelf - volledig in verdwijnt. Er zijn twee wegen van spirituele dood. Het is de weg van meditatie en die van liefde. In meditatie verruimt je gewaarzijn zich naar steeds grotere diepten. Het is een proces van sprongsgewijze geleidelijkheid. Een lange tijd is het alsof er niets gebeurt, alles is betrekkelijk stabiel. Totdat je na enige tijd plotseling en vaak volkomen onverwachts een sprong in een nieuwe innerlijke dimensie maakt. In het samenvallen met die nieuwe ruimte is het oude compleet verdwenen. Niets herinnert je daar meer aan. Het is als in een lichaamsbewustwordingsoefening. Eerst is er het voelend gewaarzijn van je voet. Echter, bij uitbreiding van het gewaarzijn naar je hele onderbeen, lost het voetbesef op. De kleinere entiteit is - zonder sporen achter te laten - in de grotere opgegaan. De tweede weg naar overgave zonder angst is door de liefde. Het verlangen naar eenwording - het diepste verlangen dat wij kennen - helpt je in het overwinnen van die angst. Dat is het wonder van liefde: jezelf te willen opgeven, overgeven, terwille van de eenheid. In liefde sterf je in je geliefde, je sterft beide in dat wat er achter is. Je wordt echter tegelijkertijd opnieuw geboren. In het vergeten van jezelf ervaar je een existentieel hoogtepunt. Voor een aantal momenten "ben je er niet meer" en juist daarin ligt de extase. Overgave, daar gaat het in de liefde dus om. In liefde wil je niet bezitten, je wilt dat je ander jou bezit. In spirituele liefde wil je je uit handen geven. Wil je daar zijn waar je thuis hoort, in het Uiteindelijke, de Oergrond van je bestaan. TOTALE OVERGAVE MEDITATIE De werkelijkheid is, dat je al voortdurend deel uitmaakt van het grote Geheel. Je ervaart dit alleen niet. Je zelfbetrokkenheid verhindert dat. Het snijdt je de weg naar je innerlijk permanent af. We staan er niet open voor. Daardoor ben je ongevoelig voor het voortdurende sterven en opnieuw geboren worden diep in jeZelf. Die ingaande en uitgaande beweging van je geest is existentiëel. Onze slaap is daar een voorbeeld van. Elke nacht trekt ons ik zich terug in zijn diepte om zich daar te regenereren. De nacht blijkt daarbij sterker dan ons "dagbewustzijn". Of je wilt of niet, elke avond word je er weer ingetrokken. De Oergrond trekt dus voortdurend aan je, in zijn eigen ritme. Je geest, de goddelijke Vonk in je, verlangt daarom voortdurend naar zijn thuisland. Je hoeft dus alleen maar toe te geven - net als bij het slapengaan - aan het verlangen dat reeds in je is. In plaats van het Uiteindelijke te moeten opzoeken, word je voortdurend gezocht. Het enige wat je dus hoeft te doen, is jezelf bekend te geven, je te bekennen, jezelf te openen, jezelf bereid te tonen, toe te geven, je te laten opnemen. De Totale Overgave Meditatie kan je hierbij ondersteunen. Zit in rechte zit op de grond of een stoel en ontspan. Voel en besef het contakt met de aarde. Neem de adem bewust in je op. Let daarbij vooral op het laagste punt van uitademing, daar waar de adem in het niets verdwijnt. Verwijl er een tijdje. De volgende stap is die van een mantra of innerlijke fluistering. Deze kan helpen je gesteltenis te richten en uit te zuiveren. Het kan de weg vrijmaken voor overgave. Laat daarbij datgene uit je diepte opwellen, waarmee je de meeste verwantschap voelt. Je kunt ook vragen de juiste woorden te mogen ontvangen. Misschien voel je je geraakt door iets uit de traditie: "Heer, ontferm u over mij"; "In uw handen beveel ik mijn geest"; "Namu Amida Butsu" of "Terug in de diepte van mijn Oergrond". Het eerste gedeelte altijd op de inademing, het tweede wanneer je uitademt, alles in voelend gewaarzijn. Misschien is alleen "ja" (op de uitademing) al voldoende. Na enige tijd keer je terug naar het contakt met de grond. Voel en besef. Terwijl je opengaat, welt er - vanuit je hart - opnieuw een innerlijke fluistering op. Bij het voelen van je rechter voet herhaal je heel subtiel: "Ik houd van mijn rechter voet". Voel je je rechter onderbeen, dan eveneens: "Ik houd van mijn rechter onderbeen". Besef tegelijkertijd wat het je doet. Ga dan stap voor stap verder: "Ik houd van mijn rechter knie, mijn bovenbeen, lies, onderbuik, billen, linker bovenbeen, knie, onderbeen en voet", alles met voldoende tijd ertussen. Voel een grote genegenheid voor je lichaam. Het is een geschenk. Je hebt jezelf niet gemaakt, je bent een wonder. Terwijl je gedachten, emoties en verlangens echter zijn "gecorrumpeerd" door je omgeving - je opvoeding en de maatschappij - is je lichaam relatief puur, het staat het dichtst bij zijn Oorsprong. Vanwege het voelend gewaarzijn, iets wat je alleen in het lichaam kunt, krijgt het lichaam nog een extra betekenis: het is het voertuig van de geest, de tempel van het Goddelijke, de poort naar de hemel. Na het op deze manier geaard zijn, neem je vervolgens je romp in je liefdevolle aandacht op. Ga daarbij in een spiraal of "in (cirkelvormige) schijven" naar boven, steeds overal je huid voelend in contakt met de kleding. Open je vooral voor de uiterst subtiele kwaliteit ervan. Voel je dit, dan stel je je voor dat het van buitenaf komt. Iets of iemand raakt je op uiterst subtiele wijze aan. Overal daar waar je iets voelt, word je nu aangeraakt. Laat dit gevoel bezit van je nemen. Verbeeld je nu dat het hele universum je (fysiek) aanraakt, liefheeft en omarmt. Geef je er aan over. In heldere aanwezigheid vergeet je jezelf compleet. LEEGTE MEDITATIE Ben je een devotioneel "type", dan is je weg die van overgave. Kun je dat echter niet zo sterk voelen, dan is de Leegte Meditatie misschien meer geschikt. Sta voor een spiegel en kijk een tijdje rustig naar jezelf. Daarna ga je ergens zitten. Je ontspant je met rechte rug en sluit de ogen. Terwijl het lichaam zwaarder wordt, aard je door je onderstel te voelen. Voel en besef. Komt je adem na een tijdje spontaan voldoende diep - het laagste punt van uitademing bijvoorbeeld in de streek beneden je navel - dan visualiseer je een spiegel voor je. Je ziet je spiegelbeeld in de (denkbeeldige) spiegel. Je kijkt er heel ontspannen naar. Je observeert je benen, je buik, je handen en armen, alles. Vooral je gezicht bekijk je goed: je mond, je neus, je ogen, je oren en je haar. Heb je jezelf zo een tijdje bekeken - alles speelt zich daarbij in je geest af - draai je de situatie om: je verbeeld jezelf dat het spiegelbeeld naar jou kijkt. Laat je voor tenminste drie minuten rustig bekijken. Je zult verbaasd staan door deze verschuiving in waarneming. Voel en besef het. Na de drie minuten keer je terug naar jezelf. Verbeeld je nu, dat je spiegelbeeld stukje bij beetje naar je toekomt. Terwijl je blijft observeren, komt je spiegelbeeld steeds dichter bij je. Het wordt groter en duidelijker. Het komt - heel langzaam - je meest intieme ruimte binnen. Zo dichtbij, dat je het "kunt voelen". Heeft het je aangeraakt, dan laat je het met jezelf versmelten, in jezelf verdwijnen. Kijk nu opnieuw in de denkbeeldige spiegel. Het is leeg!, je spiegelbeeld is er niet meer. Je kijkt in een lege spiegel. Blijf op een heel ontspannen wijze kijken, voor tenminste drie minuten. Dan, binnen een fraktie van een seconde laat je ook de spiegel verdwijnen. Dit is het cruciale moment. Er is nu niets meer, geen spiegelbeeld, geen spiegel en niemand die observeert. Alle begrenzing en definitie is verdwenen. Er is alleen heldere aanwezigheid. Geniet je tijdeloze staat. In deze toestand vraag je jeZelf "wie ben ik?" Probeer de vraag niet zelf te beantwoorden. Het Grote Onbekende doet dat voor je. DELEN Je kunt uiting geven aan goddelijke dronkenschap en je vreugde aan het bestaan uitdrukken. Maak muziek, zing of dans. Geef je er totaal aan over. In het dansen, voel je je lichaam voortdurend in contakt met de grond, je adem gaat vrijelijk door je heen. Vanuit je innerlijk gewaarzijn kijk je naar jezelf, terwijl je tegelijkertijd vol-ledig in het dansen opgaat. GRENZELOOS MEDEDOGEN "Heel het Leven" heb ik dit hoofdstuk genoemd. En daarmee tevens gedefinieerd wat ik onder spiritualiteit versta. Namelijk de eenheid - in dit leven - met jeZelf, je psyche, je lichaam, de natuur en je medemensen, alles in overgave aan het Uiteindelijke. Wat hier beschreven is, is verwerkelijking, dat wil zeggen alles speelt zich af in de realiteit van je bewuste aanwezigheid. Alles stoelt op waarachtige ervaring. Als je in je ware Zelf bent, dan ben je dat ook werkelijk, je leeft op dat moment werkelijk in en vanuit die dimensie, het is meer realiteit dan die van het „gewone bewustzijn“. Spiritualiteit is leven in de werkelijkheid. Het verschil met je droomwereld - die van identificatie met je zelfbeeld en alles wat er in je omgaat - is je daarbij maar al te duidelijk geworden. Je bent dan ook de laatste om je te laten misleiden door modieuze terminologie. Immers de vervangende werkelijkheid (de pseudo-spiritualiteit van „New Age“) bootst alles na. Geluiden die op je afkomen van diegenen, die zich op iets willen laten voorstaan, zonder het werkelijk te zijn, worden daarom gemakkelijk ontmaskerd. Je verlangen jeZelf te zijn, is de dieper liggende drijfveer waarom je de eenheid zoeken. Je bent daarvoor bereid je kleine ik te laten vallen, jezelf ondergeschikt te maken. Het is het criterium voor de ware Weg. Je ego zal zich echter ten koste van alles willen blijven handhaven. Steeds opnieuw zal het proberen zich van je nieuwe "verworvenheden" meester te maken. Hoe meer licht er in je komt, des te groter de kans dat deze energie ook naar het ego vloeit, waardoor deze zich kan opblazen. Het licht slaat dan om in duisternis. Voor iedereen - niemand uitgezonderd - bestaat dan ook de noodzaak zichzelf uit te zuiveren, het innerlijk voortdurend een schoonmaakbeurt te geven. Dat kan door het pijnlijke zelfbesef van je toestand: die van onwetendheid, vervreemding en zelfbetrokkenheid. Het is het voortdurende omslagpunt naar de weg terug, naar de Oorsprong. Iets moet je keer op keer weer op het juiste spoor zetten. Zonder dit pijnlijke zelfbesef is er daarom nauwelijks heil te verwachten. Zelfs (of juist) de grootste Verlichten kennen het. Degenen die menen zonder te kunnen, zijn onwetend, dromers, op zichzelf gericht of gewoon arrogant. Toch is ook dit vaak niet genoeg. Ons dagelijks leven is zo gecompliceerd, verwarrend, vervreemdend en slopend, dat je nieuwe leven daar keer op keer weer in ten ondergaat. Je nieuwe inzichten au serieux nemen en prioriteit geven, is op een gegeven moment onvermijdelijk. Dat dit consequenties heeft voor het dagelijks leven zal duidelijk zijn. Je zult het dusdanig moeten herstruktureren, dat het je nieuwe leven ondersteunt in plaats van afbreekt. "Bewustwording" alleen blijkt daarom niet voldoende. Je zult haar met je inzet moeten ondersteunen. Daarbij maak je gebruik van de creativiteit en het doorzettingsvermogen van je allerdaagse ik. Als je gewone ik doorgankelijk wordt en in dienst staat van het ware Zelf en het Uiteindelijke, dan pas breekt de heelheid in je leven door. Een veel voorkomende misvatting daarbij is, dat je je „eerst aan jezelf moet werken“ voordat - ergens in de toekomst - het „ware mededogen“ door kan breken. Bij de eerste simpele stap van bewustwording: lichaamsbewustwording of het „zitten“ wordt dit zelfvergenoegzame uitgangspunt echter reeds ontmaskerd. Vanaf het allereerste begin van je bewustwording is er bewust gevoelscontakt met je omgeving - hoe dan pril ook - en daarmee mededogen. Vanaf het allereerste contakt van je lichaam met je direkte omgeving is die omgeving al deel van je. Zul je op de dingen om je heen dus net zo reageren als betrof het jezelf. Ook dit is weer een belangrijk criterium voor ware spiritualiteit. Je zelfbetrokkenheid is vanaf het allereerste moment van oefening in principe doorbroken. Mededogen is dus niet de "uitkomst" of het "gevolg" van Zelfverwerkelijking (of nog veel slechter: namelijk alleen bestaand in onze wens- en voorstellingswereld en dus zelfbedrog), maar is wezenlijk hetzelfde. De kern is: JeZelf zijn in direkte verbondenheid met je omgeving. Het is die (gevoels)verbondenheid waardoor je eindeloos kunt luisteren naar de mens in nood; je alertheid waarmee je zonder na te denken het kind uit het water haalt of de passie waarmee je je medemens laat delen in je Zelfverwerkelijking. APPENDIX OVER DE NATUURLIJKE PLAATS DER SOORTEN IN DE EVOLUTIE In alle eeuwigheid is er de Grote Leegte. Zij is niet te begrijpen noch kan zij worden ervaren. Het beste nog is haar voor te stellen als een Niets, een Vacuum, een bodemloze diepte waarin alles voortdurend verdwijnt en waaruit alles voortkomt. In het diepst van dit Onkenbare Duister, de Grote Vergetelheid, komt in het "omslagpunt" - zonder enige aktieve scheppingsdaad - het Zijn voort, de dragende dimensie van al het geschapene. Dit Grote Bewustzijn doordringt alles gelijkelijk en ononderbroken: de rotsen, de zeeën, de wolken, het gras, de dieren en de mensen met hun scheppingen. Gezien vanuit mijn model van evolutie is de tijd niet historisch/ lineair maar "concentrisch": alles komt voortdurend uit de Oorsprong voort en keert erin terug. Je kunt dit vergelijken met een ui: verschillende schillen of bolvormige lagen, alle na elkaar voortkomend uit een "middelpunt". De eerste laag of "manifestatie" is die van de oerenergie, onmiddellijk getransformeerd in en gevolgd door de vier elementen: lucht, vuur, aarde en water. De volgende schil is die van de micro-organismen en het plantenrijk. Als derde komt uit de Oorsprong de wereld der eencelligen en dieren voort. Terwijl de laatste manifestatie die der mensen is. De hier geschilderde ontwikkeling gaat langs de lijn van de "sprongsgewijze geleidelijkheid". Elke nieuwe dimensie of manifestatie komt uit de Bron en het voorafgaande voort, waarbij deze bij zijn ontstaan - onmiddellijk en tegelijkertijd - een fundamenteel ander karakter krijgt. De beste illustratie hiervoor is de quantumsprong. Een atoom of molecuul wordt zolang (geleidelijkheid) energie toegevoerd, dat een grenssituatie bereikt wordt. Het minste is dan genoeg voor het verspringen van een of meerdere elektronen, waardoor binnen een fraktie een compleet ander molecuul ontstaat. De eerste manifestatie is die van de oerenergie en de vier elementen: vuur, water, lucht en aarde. "Eerste manifestatie" betekent: als eerste uit het Zijn voortgekomen en als zodanig de concentrische laag die zich het dichtst bij de Bron bevindt. "Hemel" en "aarde" zijn dus niet zulke tegenstellingen zoals veelal wordt beweerd, maar kennen daarentegen de grootste intimiteit. Vandaar dat wij de elementen "oerkrachten" noemen: zij bevatten (nog) iets van de Oorsprong. Als eerste manifestatie van het Enkelvoudige dragen zij het karakter van de eenvoud. Ze zijn "rauw en onverwoestbaar, chaotisch en vernietigend"; zij vormen de eeuwig terugkerende kringloop van de oorspronkelijke massa. Het Kosmische klinkt er direkt in door; met ontzag ervaren we zowel de schoonheid als de verschrikking ervan. In traditionele culturen worden ze vereerd als de basis van het bestaan. In een proces van vele honderden miljoenen jaren werd de tweede sprong voorbereid: die van de micro-organismen en het plantenrijk. Het is de tweede manifestatie. Ook deze concentrische laag bevindt zich nog dicht bij haar Oorsprong. Het plantenrijk leeft in een "oorspronkelijke onschuld", in een pure en natuurlijke staat. We projekteren er ons mystieke ideaal: een natuur zonder egoisme, zonder willen, weten en hebben (naar Eckhart). Haar stilte en schoonheid staan dicht bij het Goddelijke, zij zijn er een direkte weerspiegeling van. De bomen, de struiken en het gras "zijn er eenvoudig". En de bloemen geuren "zomaar", zonder (zelfzuchtige) bedoeling. In de natuur voelen we ons het dichtst bij het mysterie van het bestaan. Haar verborgen kracht geeft ons vreugde, zij doet ons herstellen en genezen. In de natuur vind je jezelf terug. Daarom voel je je er zo thuis. Vruchtbaar als zij is, neemt zij niets (van ons), zij geeft uitsluitend. Als tweede manifestatie van het Goddelijke is zij heilig. Na de planten komen als derde manifestatie de dieren uit de Oorsprong voort. Zij vertegenwoordigen een leefvorm met grotere individualiteit en complexiteit. Tegenover het onlosmakelijk verband der planten treedt een meer of mindere vorm van samenwerking op de voorgrond. Een grote mate van sensitiviteit is hierbij een voorwaarde. Ook dieren bezitten (nog) iets van de oorspronkelijke onschuld: "zij doen maar". Hun aktiviteit is weliswaar meer "zelfgericht" als die van planten, maar is heilig bij het egoïstische gedrag van mensen. Dieren zijn "vertederend", zij stemmen ons tot mildheid, speelsheid, vreugde en zorgzaamheid. Het is de wijze waarop het Goddelijke in dieren doorklinkt. In contakt met dieren - mits we er bewust voor open staan - openbaart zich daarom ons betere zelf, kom je dichter bij je eigen onschuld. Dit komt omdat ook dieren - net als de oerelementen en de planten - dichter bij het Goddelijke staan als wij. Als vierde en laatste manifestatie komen dan wij mensen. In tegenstelling tot wat wijzelf altijd gedacht hebben - de titel "de kroon der schepping" komt alleen van onszelf - blijken wij het verst van onze Oorsprong af te staan. Wij bevinden ons aan de periferie van de evolutie. Door vereenzelviging met ons "ik" leeft ieder van ons bovendien in zijn of haar eigen wereldje, afgesneden niet alleen van het Goddelijke in ons, maar ook van ons lichaam en als direkte uitbreiding daarvan: de natuur. De Westerse wereld loopt hierbij voorop. Na de eeuwenlange klopjacht op en vernietiging van al diegenen die Zelfrealisatie nastreefden (mystici, "ketters") of/en een direkte relatie met de natuur hadden („heidenen“, „heksen“, natuurvolken, indianen, traditionele culturen), werd voor eeuwen de "weg naar binnen" afgesneden. Er restte niets anders dan de weg naar buiten, de intellektuele en materiële expansie die, zoals wij nu dagelijks moeten ervaren, leidt naar vervreemding, innerlijke wanhoop en vernietiging van de natuur. Onze positie in de “buitenste schil” noem ik evolutionaire vervreemding. Hier ervaren wij de afstand ten opzichte van onze Bron, het op onszelf teruggeworpen zijn. Deze pijn van afgescheidenheid kan - mits erkend, gevoeld en bewust gemaakt - de weg terug aangeven. De uiterste periferie wordt dan tot omslagpunt, een uitnodiging tot inkeer. Daartoe is ons de mogelijkheid tot Zelfherinnering, Zelfrealisatie gegeven. (NB. De vorige lagen hebben het "herinneren" niet nodig, zij Zijn immers al voortdurend). Voor een bewuste geest betekent de evolutie daarom het voortdurend „teruggaan“ naar de diepte om van daaruit voortdurend in de wereld herboren te worden. In de diepte lossen alle identificaties voortdurend op. Terugkomend aan de oppervlakte verbind je je weer met de dingen van het leven. Zo gezien is het leven een discontinue voortgang. Alleen onwetenden worden uitsluitend door de gebeurtenissen - de periferie - bepaald. Voor hen is er de lineaire voortgang van de geschiedenis. Zij lijden onder het tijdsgebeuren. De tijd is echter gekoppeld aan een vernauwde vorm van bewustzijn. Het is te vergelijken met het kijken naar een wijds panorama. Met een verruimd bewustzijn zie je alles ineens en in hetzelfde moment. Er zit geen tijd tussen. Een beperkt bewustzijn daarentegen kan slechts brokstukken opnemen, hetgeen noodzakelijkerwijs achter elkaar moet gebeuren, waardoor de tijd zijn intrede doet. In bewustwording functioneer je op beide nivo’s tegelijkertijd. Je ziet de tijd verlopen in de eigen tijdeloze ruimte. De tijd is er wel, maar je wordt er niet door bepaald. Sommige „gewone“ ervaringen komen hier dicht bij. Als je ergens helemaal in op gaat - liefde bijvoorbeeld - dan is er geen besef van tijd. „De tijd vloog om“. Zij die daarom spreken van de de „wet van oorzaak en gevolg“, als zou deze het leven bepalen, zijn per definitie onbewust. © 1995 Copyright Han Marie Stiekema. Alle rechten voorbehouden. |